Ongi etorri Legegunea atarira

Atari hau optimizatuta dago nabigatzaile hauentzat:

Euskadi.eus
Legegunea, Euskal araudiaren ataria
Euskadi.eus
  • 454/1994 DEKRETUA, azaroaren 22koa, Euskal Autonomi Elkartean animaliak sakrifikatu edo hiltzeko unean babesteari buruzkoa. - Legegunea: Euskal Herriko araudia - Eusko Jaurlaritza - Euskadi.eus

Arautegia

Inprimatu

454/1994 DEKRETUA, azaroaren 22koa, Euskal Autonomi Elkartean animaliak sakrifikatu edo hiltzeko unean babesteari buruzkoa.

Identifikazioa

  • Lurralde-eremua: Autonomiko
  • Arau-maila: Dekretua
  • Organo arau-emailea: Industria, Nekazaritza eta Arrantza; Osasuna
  • Jadanekotasuna-egoera: Indarrean

Aldizkari ofiziala

Deskargatu (PDF)

  • Aldizkari ofiziala: EHAA (Euskal Herria)
  • Aldizkari-zk.: 55
  • Hurrenkera-zk.: 1282
  • Xedapen-zk.: 454
  • Xedapen-data: 1994/11/22
  • Argitaratze-data: 1995/03/20

Gaikako eremua

  • Gaia: Osasun eta kontsumoa
  • Azpigaia: ---
Deskribapenak

Testu legala

Aurkibidea erakutsiAurkibidea ezkutatu
XEDATU DUT : 1. atala.- Dekretu honen helburua Euskal Autonomi Elkarteko Merkataritza Batzorde Aholkularia sortzea da, merkataritza gaietan aholkuak eman ditzan. 2. atala.- Euskal Autonomi Elkarteko Merkataritza Batzorde Aholkularia Merkataritza, Kontsumo eta Turismo Sailaren barruan egongo da. 3. atala.- Euskal Autonomi Elkarteko Merkataritza Batzorde Aholkulariaren egitekoak hauek dira: a) Euskal Autonomi Elkarteko merkataritza egiturarekin zerikusia duten ekimenak aurkeztea. b) Salerosgaien banaketari buruzko azterketa eta ikerketak egitea eta iritziak ematea. c) Merkataritza Iharduerari buruzko maiatzaren 27ko 7/1994 Legea garatzeko xedapenproiektuei buruzko iritzia ematea. d) Merkataritza, Kontsumo eta Turismo Sailak eskatzen dionean bere iritzia ematea. 4. atala.1.Hona hemen Euskal Autonomi Elkarteko Merkataritza Batzorde Aholkularia osatuko duten kideak: - Eusko Jaurlaritzako Merkataritza, Kontsumo eta Turismo sailburua, lehendakari lanetan. - Eusko Jaurlaritzako Merkataritza, Kontsumo eta Turismo sailburuordea, lehendakariorde lanetan. - Eusko Jaurlaritzako Merkataritzako Administrazio eta Politikarako zuzendaria. - Eusko Jaurlaritzako Kontsumo zuzendaria. - Lurralde historikoetako foru aldundietako ordezkari bat, beren artean aukeratutakoa. - Euskal Udalen Elkarteko (EUDEL) hiru ordezkari. - Merkatarien Elkarteetako ordezkari bat Lurralde Historiko bakoitzeko, Euskal Autonomi Elkarteko Merkataritza Ganbara Ofizialek izendatuak. - Euskal Autonomi Elkarteko banaketa enpresa handien ordezkari bat, Euskal Autonomi Elkarteko Merkataritza Ganbara Ofizialek izendatua. - Euskal Autonomi Elkarteko Merkataritza Ganbara Ofizialen ordezkari bat. - Euskal Autonomi Elkartean ordezkari gehien duten sindikatuetako kide bat. - Euskal Enpresarien Elkarteko (CONFEBASK) ordezkari bat. - Bazkide gehien duten kontsumitzaileelkarte zabalduenetako edo horien federazioetako bi ordezkari. Derrigorrezkoa izango da dagokien erroldan egotea. 2.- Batzordeko idazkaria lehendakariak izendatuko du Merkataritza, Kontsumo eta Turismo Saileko funtzionarien artean eta ahotsa izango du, baina ez botorik. 5. atala.1.Osoko bilkura batzordekide guztiek osatzen dute eta lehendakaria izango da horren buru. 2.- Hauek dira osoko bilkuraren egitekoak: a) Dekretu honetan batzordearen iharduerarako ezartzen diren arauak osatzea. b) Behar diren lantalde eta ponentzia teknikoak sortu eta zehaztea eta aztertu nahi den gaian aditu eta tekniko den jendea bereganatzea. c) Batzordeari aurkeztutako txosten, proiektu eta proposamenak aztertzea eta, egoki ikusiz gero, onartzea. d) Egintzei buruzko urteko txostena onartzea. e) Oro har, aurreko idazatietan zehaztutako egitekoekin zerikusirik dutenak. 3.- Lehendakariak egingo du Batzordearen osoko bilkurarako deia. Bilkura hori sei hilabetean behin egingo da, gutxienez, edo lehendakariak zein kideen gehiengo osoak hala eskatzen duenean. Deialdiarekin batera bilerako gai zerrenda ere bidaliko da. 6. atala.- Euskal Autonomi Elkarteko Merkataritza Batzorde Aholkulariko kideek indarrean dauden arauen arabera dagozkien kalteordain eta sariak jasoko dituzte, egindako zerbitzuengatik. AZKEN XEDAPENAK Lehenengoa.- Dekretu honetan arautzen ez direnetan, Herri Administrazioen Lege Jaurbideari eta Guztientzako Administrazio Ihardunbideari buruzko azaroaren 26ko 30/1992 Legean xedatutakoa beteko du batzordeak iharduerari dagokionez. Bigarrena.- Dekretu hau Euskal Herriko Agintaritzaren Aldizkarian argitaratzen den egunaren biharamunean jarriko da indarrean. Vitoria-Gasteizen, 1995eko otsailak 28. Lehendakaria, JOSÉ ANTONIO ARDANZA GARRO. Merkataritza, Kontsumo eta Turismo sailburua, ROSA DÍEZ GONZÁLEZ.Animaliak babesteko urriaren 29ko 6/1993 Legeak, 4.4. atalean, ezartzen duenez, animaliak osasunarrazoiengatik edo hiltegian hil behar direnean, konortea berehala galtzea dakarten eta oinazerik sortarazten ez duten metodoak erabiliko dira. Gauza bera esaten du aipaturiko lege-testuaren 17. atalak Herri-Administrazioen esku abandonatutako animaliei dagokienez. Kontseiluaren 88/306/EEE Erabakiaren bidez, hiltzeko animalien babesari buruzko Hitzarmen Europarra onetsi zen Europako Elkartearen izenean; hitzarmen hori aplikatzeko, animaliak nahiz sakrifikatzean nahiz hiltzean babestekoa den Kontseiluaren 93/119/EEE Zuzentaraua eman zen. Dekretu honen bitartez, zeinek 6/1993 Legea garatu eta 93/119/EEE Zuzentaraua barne-antolamendu juridikorako egokitu baitu, animaliak hiltegian zein hiltegitik kanpo sakrifikatu eta hiltzeko metodo eta prozedurak ezartzen dira, animaliei behar bezalako babesa emateko xedeaz, beharrezkoak ez diren oinazetatik libratuaz. Ondorioz, Osasun sailburuaren eta Nekazaritza eta Arrantza sailburuaren proposamenez, Jaurlaritzaren Kontseiluak 1994ko azaroaren 22an egindako bilkuran aztertu eta onartu ondoren, hauxeXEDATU DUT: 1. atala.- Xedea. Euskal Autonomi Elkartean, hiltegian zein hiltegitik kanpo, animaliak sakrifikatu eta hiltzeko metodo eta prozedurak arautzea da honako dekretu honen xedea. 2. atala.- Aplikazio eremua. Hona hemen dekretu honen aplikazio eremua: a) Haragia, larrua edo beste produktu batzuk lortzeko hazi eta mantendutako animalien lekualdaketa, estabulazioa, estekatzea, konortegabetzea, sakrifizioa eta hiltzea, baita epizootien kontra borrokatzeko sakrifizioen prozedurak ere. b) Animaliak babesteko urriaren 27ko 6/1993 Legearen aplikazio eremuaren barruan dauden gainerako animalien sakrifizioa, epizootien kontrako borrokaz landako zioengatik denean. 3. atala.- Definizioak. Dekretu honi dagokionez, honako definizio hauek ezarri dira: a) Hiltegia: animalien sakrifizio industrialerako erabiltzen den edozein establezimendu edo instalazio, animalien lekualdaketa edo estabulaziorako instalazioak barne. b) Lekualdaketa: animaliak deskargatzea edo hiltegietako deskarga-kai, eskorta zein boxetatik sakrifikatu behar diren lokal edo lekuetaraino eramatea. c) Estabulazioa: hiltegi batek erabilitako eskorta, box, lokal estali edo belardietan animaliak gordetzea, sakrifizioaren aurretik behar dituzten arretak (ura, belar-bazka, atsedena eta abar) emateko xedeaz. d) Estekatzea: animalien mugimenduak murrizteko asmatutako edozein prozedura aplikatzea, animaliak errazago konortegabetu edo errazago sakrifikatzeko xedeaz. e) Konortegabetzea: animaliari aplikatzean, berehala eta harik eta hil arte kordea galarazten dion edozein prozedura. f) Hilketa: animaliaren heriotza dakarren edozein prozedura. g) Sakrifizioa: animalia odolustuketaren bidez hiltzea. Dekretu honen 2.b) ataleko balizkoetan, animaliaren heriotza hartuko da sakrifiziotzat. 4. atala.- Agintaritza eskuduna. 1.- Animalia hiltegian sakrifikatu edo hiltzen bada, Eusko Jaurlaritzako Osasun Saileko Osasun Sailordetza izango da agintaritza eskuduna dekretu hau aplikatzeko, eta animalia hiltegietatik kanpo sakrifikatu edo hiltzen bada, Lurralde Historiko bakoitzeko foru organo egokia. 2.- Agintaritza horri, bereziki, honako eskumen hauek dagozkio: a) Sakrifikatu eta hiltzeko metodo batzuk erabiltzeko baimena ematea, dekretu honen eraskinetan ezartzen diren baldintzetan. b) Kultur, erlijio edo kirol agerraldietan animaliak sakrifikatzeko baimena ematea. c) 11.2. atalean aipatzen den baimena ematea. d) Honako dekretu honetan ezarritakoaren jagotza, kontrol eta egiaztapena. 5. atala.- Animalien maneiu eta tratua. Lekualdaketa, estabulazio, estekatze, konortegabetze, hilketa edo sakrifizioaren eragiketetan zehar, animaliei ez zaie saihets daitekeen asaldura, min edo oinazerik eragingo. 6. atala.- Animaliak hiltegian sakrifikatu eta hiltzeko beharkizunak. 1.- Hiltegien eraikin, instalazio eta ekipoak, hala nola beren ihardunbidea ere, animaliei beharrezkoa ez den asaldura, min edo oinazerik ez eragiteko egokiak izan behar dira une oro. 2.- Hiltegietan sakrifikatzekoak diren zaldi, hausnartzaile, txerri, untxi eta hegaztiei dagokienez, honako baldintza hauek bete beharko dira: - I. eraskinean adierazten diren baldintzekin bat etorriz lekualdatu eta ikuiluratuko dira; - II. eraskinean adierazten diren baldintzekin bat etorriz estekatuko dira; - sakrifikatu baino lehen, konortea kenduko zaie, edo bestela, berehalako batean hilko dira, III. eraskinean adierazten diren baldintzekin bat etorriz, eta - IV. eraskinean adierazten diren baldintzekin bat etorriz odolustuko dira. 3.- Konortea kentzeko edo animaliak hiltzeko erabiltzen diren tresna, estekatze-gai, ekipo eta instalazioak, konortegabetzea edo hilketa azkar eta eraginkortasunez gauzatu ahal izateko diseinatu, egin, gorde eta erabili beharko dira. Halaber, sakrifizioa burutzen den lekuan, ordezko ekipo eta tresnak eduki beharko dira, larrialdietarako egokiak izango direnak. 7. atala.- Animaliak hiltegietatik kanpo sakrifikatu eta hiltzeko beharkizunak. 1.- Lehengo 6. atalaren 2. lerroaldian aipaturiko animalien sakrifizioa, hiltegietatik kanpo, lerroaldi horretako b), c) eta d) idazatietako xedapenekin bat etorriz burutuko da. 2.- Hala ere, ondoko balizko hauek aurreko idazatian xedaturikoetatik salbuetsiko dira: a) Eskortako hegazti, untxi, txerri, ardi eta ahuntzen sakrifizio edo hilketak, animalien jabeak berak hiltegietatik kanpo eta berak kontsumitzeko burutzen dituenean, baldin eta 5. ataleko beharkizunak betetzen badituzte. b) Kultur edo kirol agerraldietan animaliak sakrifikatzea, agintzaritza eskudunak aldez aurretik eta 15 egun edo gehiagoko tarteaz eskatu beharko den baimena eman ondoren, baldin eta dekretu honen 5. atalean ezarritako beharkizunak betetzen badira eta animaliari, sakrifikatu baino lehen, konortea kentzen bazaio. 8. atala.- Animalien sakrifizioa epizootien aurka borrokatzeko egitarauetan. Animalien sakrifizio edo hilketa, epizootien aurka borrokatzeko egitarauen ondorioz burutzen denean, V. eraskinean adierazten diren baldintzekin bat etorriz gauzatu beharko da. 9. atala.- Espezie jakin batzuk sakrifikatzeko baldintza espezifikoak. 1.- Larru finak lortzeko hazten diren animaliak VI. eraskinean adierazten diren baldintzekin bat etorriz hilko dira. 2.- Egun bateko txitoak eta inkubadoreetan enparatzen diren enbrioiak ahalik eta azkarren hilko dira, VII. eraskinean adierazten diren baldintzekin bat etorriz. 10. atala.- Animaliak sakrifikatzeko beste balizko batzuk. Herri-administrazioen esku dauden animalien sakrifizioa edo jabeen erabakiarengatik sakrifikatu behar direnena, epizootien aurkako borroka ez den beste arrazoiren batengatik gauzatzen denean, VIII. eraskinean ezartzen diren baldintzetan gauzatuko da. 11. atala.- Presaz gauzatu behar diren sakrifizioak. 1.- Lehengo 7, 8 eta 9. ataletako xedapenak ez zaizkio aplikatuko presazko arrazoiengatik berehala hil behar den animaliari. 2.- Zauriturik edo gaisorik dauden animaliak «in situ» sakrifikatu edo hilko dira. Hala ere, agintaritza eskudunak baimena eman ahal izango du zaurituriko edo gaisoturiko animaliak hilketa edo sakrifiziorako lekualda daitezen, baldin eta horrek animalia horiei oinaze gehigarririk ekartzen ez badie. AZKEN XEDAPENAK Lehenengoa.- Ahalmena ematen zaie Osasun sailburuari eta Nekazaritza eta Arrantza sailburuari, honako dekretu hau garatu eta aplikatzeko bidezkotzat hartzen dituzten xedapen osagarri guztiak eman ditzaten. Bigarrena.- Honako dekretu hau Euskal Herriko Agintaritzaren Aldizkarian argitaratu eta biharamunean jarriko da indarrean. Vitoria-Gasteizen, 1994ko azaroak 22. Lehendakaria, JOSÉ ANTONIO ARDANZA GARRO. Nekazaritza eta Arrantza sailburua, JOSÉ MANUEL GOIKOETXEA ASKORBE. Osasun sailburua, JOSÉ IGNACIO AZKUNA URRETA.I. ERASKINA ANIMALIAK LEKUALDATZEKO ETA HILTEGIETAN ESTABULATZEKO BEHARKIZUNAK 1.- Beharkizun orokorrak. a) 1994ko ekainaren 30az geroztik ihardunean hasten diren hiltegiek animaliak garraioibilgailuetatik deskargatzeko ekipo eta instalazio egokiak edukiko dituzte. Dagoeneko lanean dauden hiltegiak 1996ko urtarrilaren 1a baino lehen egokitu beharko dira xedapen horietara. b) Behin helduz gero, animaliak ahalik eta azkarren deskargatuko dira. Deskarga nahitaez atzeratu behar bada, eguraldiaren eraginetik babestuko dira animaliak eta aireztapen egokia ziurtatuko zaie. c) Espezie, sexu, adin edo jatorria dela eta, elkarri lesiorik eragin diezaioketen animaliak bereiz mantendu eta estabulatuko dira. d) Animaliak eguraldiaren eraginetik babestuko dira. Eguraldi hezea eta tenperatura altuak jasan badituzte, bitarteko egokiak erabiliz freskatuko dira animaliak. e) Animalien osasun-egoera eta osasunbaldintzak ikuskatuko dira, gutxienez goizero eta arratsaldero behin. f) 64/433/EEE Zuzentarauaren I. eraskineko VI. atalburuko xedapenen kaltetan jo gabe, garraioan eta hiltegira heltzean oinazerik edo minik jasan duten animaliak, eta titia kendu ez zaien animaliak berehalako batean sakrifikatu beharko dira. Hori posible ez bada, bakartu eta ahalik eta lasterren sakrifikatuko dira, gehienez hurrengo ordu bien buruan. Ibiltzeko gauza ez diren animaliak ez dira narrasean eramango sakrifiziolekura;ordea, dautzan lekuan hilko dira edo, gainerako oinazerik eragin gabe, posible bada, presaz garraiatuko dira sakrifizio-lokalera, eskorga edo plataforma pirikari baten bidez. 2.- Edukiontzietan garraiatzen ez diren animalientzako beharkizunak. a) Hiltegiek animaliak deskargatzeko ekipoak dituztenean, zolu irristakaitza izango dute eta, beharrezkoa izanez gero, babesak izango dituzte alboetan. Zubi, arrapala eta barne-bideek hormak, barandak edo bestelako babesak izango dituzte, animaliak kanpora jaus ez daitezen. Irten edo sartzeko arrapalak ahalik eta gutxien izango dira. b) Deskarga egiten den bitartean, animaliak ez dira ikaratu edo asaldatu behar; ordea, ongi tratatuko dira eta kontuz maneiatuko dira, lurrera ez botatzeko. Debekatuta dago animaliak burutik, adarretatik, belarrietatik, hanketatik, buztanetik edo iletik hartuta jasotzea, edota beharrik gabe min edo oinazerik eragiten dien beste edozein eratan. Beharrezkoa izanez gero, banan-banan gidatuko dira. c) Animaliak lekualdatzeko, kontu handiz jokatuko da. Korridoreak animaliek elkar zauritzeko arriskua ahalik eta gehien murrizteko diseinatuko dira, eta korridoreen taiuerak animalien izaera taldekoiaz baliatzeko aukera eman beharko du. Animaliak gidatzeko tresnak helburu horrekin eta une batzuetan bakarrik erabiliko dira. Deskarga elektrikoak ematen dituzten tresnak behi-azienda helduarekin eta aurrera egin nahi ez duten txerriekin bakarrik erabili ahal izango dira, eta deskargek ezin iraungo dute bi segundu baino gehiago; horrez gain, tarte egokiak utziaz emango dira eta beti ere animaliek aurrera egiteko leku librea dutenean. Deskargak, halaber, atzealdeko laurdenetako giharretan bakarrik aplikatu ahal izango dira. d) Debekatuta dago animaliak jotzea edota bereziki minberak diren aldeetan presioa egitea. Zehatzago esateko, debekatuta dago animalien buztanak zanpatu, bihurritu edo apurtzea, baita animalei begietatik oratzea ere. Debekatuta dago begirunerik gabeko kolpeak ematea, ostikoak batipat. e) Behin animaliak sakrifizio-lekura eramanez gero, segituan sakrifikatu behar dira; hiltegira heldu eta berehala sakrifikatzen ez diren animaliek estabulaturik egon behar dute. f) 64/433/EEE Zuzentarauaren 4 eta 13. ataletan ezarritako xedapenen arabera onartzen diren salbuespenen kaltetan jo gabe, hiltegiek, animaliak egokiro ikuiluratzeko, behar adina eskorta eduki beharko dute, animaliak eguraldiaren eraginetik babesteko ongi hornituak. g) Europako Elkarteko beste arau batzuetan exigituriko beharkizunak betetzeaz gain, estabulaziorako lokalek ondoko elementu hauek eduki beharko dituzte: - Irristatzeko arriskua ahalik eta gehien urritzen duten eta animaliei zauririk eragiten ez dieten zoruak. - Tenperatura eta hezetasunari dagokionez, aurrikus daitezkeen muturreko egoeretarako egokia den aireztapena. Aireztatzeko sistema mekanikoa behar denean, ordezko sistema bat eduki beharko da, matxurarik egonez gero berehala martxan jar dadin. - Animalia guztiak edozein unetan aztertu ahal izateko behar adinako intentsitatea duen argia; beharrezkoa izanez gero, ordezko argiteria artifizial egokia eduki beharko da. - Beharrezkoa bada, animaliak kabestruez lotzeko gailuak. - Beharrezkoa bada, lokal horietan gaua ematen duten animalia guztiek azpi egokia izateko behar adina azpigarri. h) Lehen aipaturiko ikuiluez gain, hiltegiek aterpe edo gerizpe naturalik gabeko belardirik badute abereentzat, animaliak eguraldiaren eraginetik begiratzeko babes egokia jarriko da. Belardien mantenimenduegoerak bermatu beharko du animalien osasuna ez dutela arriskutan jartzen ez faktore fisiko edo kimikoek, ez beste ezeinek. i) Hiltegira heldutakoan, zuzenean sakrifiziolekura eramaten ez diren animaliek edateko ura eduki beharko dute etengabe, ekipo egokiek atergabe bananduta. Hiltegira iritsi eta hurrengo 12 orduetan sakrifikatzen ez diren animaliei jatekoa emango zaie eta, geroago, elikagaiak emango zaizkie, neurriz eta tarte egokiak utziaz. j) Hiltegian 12 ordu edo gehiago ematen dituzten abereei dagokienez, ikuiluan kokatzeko eta, beharrezkoa denean, kabestruaz lotzeko moduak arazorik gabe etzaten utzi beharko die. Kabestruaz loturik ez badaude, elikagaiak izan beharko dituzte beren eskura, eragozpenik gabe bazka daitezen. 3.- Edukiontzietan garraiatzen diren animalientzako beharkizunak. a) Animaliak garraiatzen direneko edukiontziak kontuz erabiliko dira, eta debekaturik dago edukiontzi horiek jaurtitzea, jausten uztea edo iraultzea. Ahal delarik, horizontalean eta bide mekanikoak erabiliaz kargatu eta deskargatuko dira. b) Hondo malgu edo zulatua duten edukiontzietan garraiatzen diren animaliak arreta bereziaz deskargatuko dira, zauririk egin ez dakien. Beharrezkoa izanez gero, animaliak banan-banan aterako dira edukiontzietatik. c) Edukiontzietan garraiatzen diren animaliak ahalik eta lasterren sakrifikatuko dira. Horrela ez bada, ura eta elikagaiak emango zaizkie beharrezkoa denean, 2. puntuko i) idazatiko xedapenekin bat etorriz.II. ERASKINA ANIMALIEN ESTEKATZEA, KONORTEGABETU, SAKRIFIKATU EDO HIL BAINO LEHEN 1.- Animaliei era egokian oratuko zaie, ahal den neurrian min, oinaze, asaldura, zauri edo mailaturik jasan ez dezaten. Hala ere, sakrifizio erritualaren kasuan, behien espezieko animaliak prozedura mekaniko baten bitartez lotu beharko dira nahitaez, abere horiek min, oinaze eta artegatasunik jasan ez dezaten, ezta zauri edo mailaturik ere. 2.- Animalien hankak ez dira lotuko, eta animaliak ez dira zintzilikatuko konortea kendu edo hil baino lehen; hala ere, eskortako hegaztiak eta untxiak zintzilikatu ahal izango dira sakrifikatzeko, baldin eta neurri egokiak hartzen badira, konortegabetu behar diren hegazti eta untxiek izan dezaten eragiketa hori eraginkortsunez eta behar baino denbora gehiago galdu gabe burutzea ahalbidetzen duen lasaitasunegoera. Bestetik, animalia estekatzeko sistema batean blokeatzea ezin har daiteke, inola ere, zintzilik jartzetzat. 3.- Buruan aplikaturiko bide mekaniko edo elektrikoez konortegabetu edo sakrifikatzen diren animaliak, aparatua erraz, zehaztasunez eta behar den denboran aplikatu eta ibilaraztea ahalbidetzen duen jarreran aurkeztuko dira. Hala ere, zaldi-azienda eta behiaziendaren kasuan, baimenduta dago buruaren mugimenduak murrizteko bide egokiak erabiltzea. 4.- Animaliei oratzeko edo mugimenduak eragozteko, edo animaliak mugitzera behartzeko, debekatuta dago konortegabetzeko aparatu elektrikoak erabiltzea.III. ERASKINA ILETSUAK EZ DIREN ANIMALIEN KONORTEGABETZE ETA HILKETA 1.- Baimendutako metodoak. a) Konortegabetzea. - Ziri zulatzailedun pistola. - Perkusioa. - Elektronarkosia. - Karbono dioxidotan jartzea. b) Hilketa. - Baladun pistola edo fusila. - Elektrokuzioa. - Karbono dioxidoz hiltzea. - Lepoa moztea eta lepoa lokatzea. - Hutskanpaia. 2.- Konortea kentzeko beharkizun espezifikoak. Ez da konortegabetzerik gauzatuko, animaliak berehala odolustu ezik. a) Ziri zulatzailedun pistola. - Jaurtigaia garun-azalean sartzea ahalbidetuko duen eran jarriko dira tresnak. Debekatuta dago, bereziki, behi-aziendari garondoan tiro egitea. Hala ere, metodo hori ardi eta ahuntzaziendarekin erabili ahal izango da, adarrek aurretik tiro egitea eragozten dutenean. Kasu horretan, adarren oinarriaren atze-atzean egingo da tiroa, ahora zuzenduta; tiroa egin eta hurrengo 15 segunduen barruan hasi beharko da animalia odolusten. - Ziri zulatzailea duen tresna bat erabiltzen denean, beharginak egiaztatuko du tiro bakoitzaren ostean ziriak bere luzera osoan egiten duela atzera. Horrela ez bada, tresna hori ez da berriro erabiliko, harik eta konpondu arte. - Animaliak ez dira konortegabetzeko boxetan sartuko, kordea kentzeaz arduratzen den pertsona prest egon arte animalia boxera sartu eta berehala iharduteko. Ez zaio animaliaren buruari oratuko aberehiltzailea konortegabetzea gauzatzeko prest egon arte. b) Perkusioa. - Ezin izango da prozedura hau erabili, garezurrean kolpea jotzen duen tresna mekaniko batez baliatu ezik. Beharginak ziur egon beharko du tresna era zuzenean erabiltzen duela eta kartutxoaren karga egokia dela eta fabrikatzailearen jarraibideekin bat datorrela, konortegabetzea eraginkorra izan dadin eta garezurra apur ez dadin. - Hala ere, untxien partida txikien kasuan, mekanikoak ez diren bideak erabiliz garezurrean kolpea jotzen denean, animaliak konortea berehala galdu beharko du eta egoera horrek animalia hil arte iraun beharko du, 5. ataleko xedapen orokorrak gordeaz. c) Elektronarkosia. 1.- Elektrodoak. - Elektrodoek estu inguratuko dute garuna, korronteak zeharka dezan. Komenigarria da, halaber, kontaktu elektriko ona lortzeko neurri egokiak hartzea eta, bereziki, soberako ilea kentzea edo larruazala bustitzea. - Animaliak banan-banan konortegabetzen direnean, aparatuak honako baldintza hauek bete beharko ditu: kargaren inpedantzia neurtu eta, behar den gutxienezko intentsitatea izan ezik, aparatuaren funtzionamendua eragotziko duen gailua edukiko du; aplikazioaren iraupena adieraziko duen gailu akustiko edo bisuala edukiko du; eta, horrez gain, korrontearen intentsitate eta tentsioa adieraziko duen gailu bati loturik egongo da, zein kokatuko baita beharginak argi eta garbi ikus dezakeen lekuan. 2.- Urtankeak. - Eskortako hegaztiak konortegabetzeko urtankeak erabiltzen direnean, uraren maila erregulatu ahal izango da, hegaztiaren buruarekiko kontaktua ona izan dadin. Kasu honetan erabiltzen den korrontearen intentsitatea eta aplikazioaren iraupena zehaztean, bermatu beharko da animaliak konortea berehala galduko duela eta egoera horrek animalia hil arte iraungo duela. - Eskortako hegaztiak taldeka eta ur-tanke batean konortegabetzen direnean, hegazti guzti-guztiek konortea galtzea lortzeko eraginkorra den intentsitateko korrontea sortzeko nahikoa den tentsioa mantenduko da. - Korrontea behar bezala iragaiten dela eta, bereziki, kontaktu ona dagoela eta kontaktu hori hanken eta zintzilikatzeko gakoen artean bustita dagoela bermatzeko neurri egokiak hartu beharko dira. - Eskortako hegaztientzako ur-tankeek sakrifikatu behar den hegazti motarako tamaina eta sakonera egokia edukiko dute eta ez dute gainezka egingo hegaztiak sartzean. Uretan sartzen den elektrodoak urtankearen luzera edukiko du. - Beharrezkoa denean, ordezko esku-sistema bat eduki beharko da. d) Karbono dioxidotan jartzea. - Txerriei konortea kentzeko, karbono dioxidoaren kontzentrazioa, gutxienez, bolumenaren %70ekoa izango da. - Txerriak gaseztatzen diren ganbara eta gela horretatik zehar garraiatzeko erabiltzen den ekipoa, animaliei zauririk ez eragiteko eta bularraldea ez zapaltzeko, eta animaliek konortea galdu arte zutik irauteko diseinatu, eraiki eta artatuko dira. Ekipo garraiatzaileak eta ganbarak behar adinako argitasuna izango dute, txerriek elkar eta inguruan dutena ikus dezaten. - Gaseztapenaren punturik gorenean gasaren kontzentrazioa neurtzeko gailuak izango ditu ganbarak. Karbono dioxidoaren kontzentrazioa exigituriko mailatik beherakoa izanez gero, gailu horiek ongi ikus eta entzun daitekeen alarma seinalea igorriko dute. - Txerriak elkar ikus dezaketelarik kokatuko dira box edo edukiontzietan, eta instalaziora sartu eta 30 segunduko epean sartuko dira gas-ganbaran. Ahalik eta lasterren garraiatuko dira sarreratik gas kontzentraziorik altuena dagoen puntura, eta hil arte konortea galduta egoteko behar adina denbora egongo dira gasetan jarrita. 3.- Hilketarako beharkizun espezifikoak. a) Baladun pistola edo fusila. Hazitako ehiza larriaren espezieak eta zerbidoak hiltzeko erabili ahal izango dira prozedura hauek, beti ere horretarako ahalmena duen pertsonalak erabiltzen dituenean eta honako dekretu honen 5. ataleko xedapen orokorrekin bat etorriz. b) Lepoa moztea eta lepoa lokatzea. Eskortako hegaztiak hiltzeko bakarrik erabiliko dira prozedura hauek, agintaritza eskudunak baimena eman ondoren; agintaritza horrek, bereziki, egiaztatu behar izango du horretarako ahalmena duen pertsonalak, beti ere honako dekretu honen 5. ataleko xedapen orokorren arabera, erabiltzen dituenentz prozedura horiek. c) Elektrokuzioa eta karbono dioxidoa. Agintaritza eskudunak baimena eman ahal izango du zenbait espezie bide hauek erabiliz hiltzeko, beti ere 5. ataleko xedapen orokorrak eta eraskin honen 2. puntuko c) eta d) idazatietan ezartzen diren xedapen espezifikoak gordetzen direnean; horretarako, erabiltzen den korrontearen intentsitate eta iraupena ezarriko du, eta animliak karbono dioxidotan jarriz gero, gasaren kontzentrazioa eta gaseztapenaren iraupena. d) Hutskanpaia. Prozedura hau ehizarako hazitako espezieetako kontsumoanimaliabatzuk (galeperrak, eperrak eta faisaiak) odolustu gabe hiltzeko gordetzen da, eta agintaritza eskudunaren baimenaren menpean geratuko da; agintaritza horrek, 4. ataleko beharkizunez gain, ondokook betetzen direla egiaztatuko du: - ponpa elektriko baten bidez hutsa azkar lortzen deneko kanpai estankoetan sartu behar dira animaliak; - airearen depresioak animaliak hil arte iraun behar du, eta - animalien lotura taldeka bermatu beharko da, huts-kanpaian sar daitezkeen garraioedukiontzietan; edukiontzien neurriek horretarako egokiak izan beharko dute. IV. ERASKINA ANIMALIEN ODOLUSTUKETA 1.- Animaliak konortegabetu ondoren, ahalik eta lasterren hasiko da odolustuketa; odoljarioa arina, joria eta osoa izan beharko da. Edonola ere, konortera etorri baino lehen odolustu beharko da animalia. 2.- Karotida arteria batean, gutxienez, edo arteria horiek jaiotzen direneko odol-hodietan ebakiunea eginez odolustuko dira konortegabetzen diren animaliak. Odol-hodietan ebakiunea egin ondoren, animaliek ez dute jasango kanala prestatzeko beste ezein eragiketa, ezta inolako estimulazio elektrikorik ere, odolustuketa amaitu aurretik. 3.- Animaliak konortegabetu, estekatu, jaso eta odolusteaz pertsona bakarra arduratzen denean, eragiketa guzti horiek bata bestearen atzetik burutu beharko ditu animalia batekin, beste batekin hasi baino lehen. 4.- Eskortako hegaztiak lepoa mozteko gailu automatikoen bidez odolusten direnean, ordezko eskusistema bat eduki beharko da, hutsegiterik egonez gero, hegaztiak berehala sakrifika daitezen.V. ERASKINA ANIMALIAK HILTZEKO METODOAK GAISOTASUNEN AURKAKO BORROKAN Baimendutako metodoak.III. eraskinaren arabera baimendutako metodoetariko edozein, baldin eta heriotza ziurtatzen badu. Gainera, agintaritza eskudunak, 5. ataleko xedapenak gordeaz, baimena eman ahal izango du animalia sentiberak hiltzeko beste metodo batzuk erabil daitezen; kasu horretan, honako alderdi hauek zaindu beharko ditu bereziki: - Erabilitako metodoek ez badute heriotza berehala eragiten (adibidez, ziri zulatzailedunaz egindako tiroa), animaliak ahalik eta lasterren eta, edonola ere, konortera etorri baino lehen hiltzeko neurri egokiak hartuko dira. - Animaliek ez dute beste eragiketarik jasango harik eta agintaritza eskudunak hilda daudela egiaztatu arte. VI. ERASKINA ANIMALIA ILETSUAK HILTZEKO METODOAK 1.- Baimendutako metodoak. a) Garunean sartu eta mekanikoki eragiten diren tresnak. b) Propietate anestesikoak dituen produktu baten dosi hilgarria injektatzea. c) Elektrokuzioak eragindako bihotzgelditzea. d) Animaliak karbono monoxidoz hiltzea. e) Animaliak kloroformoz hiltzea. f) Animaliak karbono dioxidoz hiltzea. Honako dekretu hau garatzeko ematen diren xedapenek espezie bakoitzeko animaliak hiltzeko metodorik egokiena zehaztuko dute, 5. ataleko xedapen orokorrak gordeaz. 2.- Beharkizun bereziak. a) Garunean sartu eta mekanikoki eragiten diren tresnak. - Jaurtigaiak garun-azala zeharka dezan ahalbidetuko du tresnen jarrerak. - Animalia berehala odolustu ezik, ez da metodo hau erabiltzeko baimenik emango. b) Propietate anestesikoak dituen produktu baten dosi hilgarria injektatzea. Ez da erabiliko animaliak berehala konortegabetu eta ondoren hiltzen dituen anestesikorik baizik, eta bakar-bakarrik aipaturiko helbururako egokiak diren dosiak eta aplikazio-bideak erabiliz. c) Elektrokuzioak eragindako bihotzgelditzea. Elektrodoek garuna eta bihotza hertsatuko dituzte, eta erabiltzen den gutxienezko intentsitateak animaliei konortea kendu eta bihotza geldiarazten diela bermatuko du. Hala ere, azerien kasuan, elketrodoak ahoan eta ondestean jarri behar direnean, aplikatuko den korrontearen intentsitatearen batezbesteko gutxienezko balioa 0,3 amperekoa izango da gutxienez 3 segundutan. d) Animaliak karbono monoxidoz hiltzea. - Gas-ganbara behar bezala diseinatu, eraiki eta artatuko da, animaliei zauririk ez eragiteko eta animalia horiek jagon ahal izateko. - Animaliak gas-ganbaran sartu ahal izateko, karbono monoxidoaren kontzentrazioak, gutxienez, bolumenaren %1ekoa izan behar du, eta %100eko karbono monoxidoaren iturri batetik etorri. - Mustelido eta txintxilak hiltzeko, horretarako egokitutako motore batek ekoiztutako gasa erabili ahal izango da, baldin eta behar bezala hoztuta eta iragazita badago, eta gai edo gas erresumingarririk ez badu. Karbono monoxidoaren kontzentazioa bolumenaren %1era heldu arte, ez da animaliengan sartuko. - Inhalatutakoan, gasak anestesia orokor sakona eragin behar du lehendabizi, eta ondoren, heriotza, hutsik egin gabe. - Animaliak hil arte, gas-ganbaran egongo dira. e) Animaliak kloroformoz hiltzea. Kloroformoa txintxilak hiltzeko erabili ahal izango da, baldin eta ondokook betetzen badira: - Gas-ganbara behar bezala diseinatu, eraiki eta artatuko da, animaliei zauririk ez eragiteko eta animalia horiek jagon ahal izateko xedeaz, alegia. - Animaliak ezin daitezke ganbaran sartu harik eta ganbara horretan aire eta kloroformoaren nahaste saturatua egon arte. - Inhalatutakoan, gasak anestesia orokor sakona eragin behar du lehendabizi, eta ondoren, heriotza, hutsik egin gabe. - Animaliak hil arte, gas-ganbaran egongo dira. f) Animaliak karbono dioxidoz hiltzea. Karbono dioxidoa mustelido eta txintxilak hiltzeko erabili ahal izango da, baldin eta ondokoak betetzen badira: - Anestesiarako gas-ganbara behar bezala diseinatu, eraiki eta artatuko da, animaliei zauririk ez eragiteko eta animalia horiek jagon ahal izateko xedeaz, alegia. - Animaliak gas-ganbaran sartu aurretik, karbono dioxidoaren ahalik eta kontzentraziorik altuena lortu beharko da, beti ere %100eko karbono dioxidoaren iturri batetik. - Inhalatutakoan, gasak anestesia orokor sakona eragin behar du lehendabizi, eta ondoren, heriotza, hutsik egin gabe. - Animaliak hil arte, gas-ganbaran egongo dira. VII. ERASKINA INKUBADOREETATIK ETORRITA, SOBERAN DAUDEN ETA HIL BEHAR DIREN TXITO ETA ENBRIOIEN HILKETA 1.- Txitoak hiltzeko baimenduta dauden metodoak. a) Heriotza azkar dakarren aparatu mekanikoa erabiltzea. b) Txitoak karbono dioxidoz hiltzea. c) Honako dekretu hau garatzeko arauen bitartez, animaliak hiltzeko, zientziak aintzakotzat hartzen dituen beste metodo batzuk erabiltzeko baimena eman ahal izango da, baldin eta metodo horiek 5. ataleko xedapen orokorrekin bat badatoz. 2.- Beharkizun bereziak. a) Heriotza azkar dakarren aparatu mekanikoa erabiltzea. - Mekanikoki eragindako biraketa azkarreko hortzak edo gomaparrezko irtenuneak dituen aparatu baten bitartez hilko dira animaliak. - Aparatuaren edukierak nahikoa izan behar du animalia guztiak, asko izanik ere, berehala sakrifikatzeko. b) Txitoak karbono dioxidoz hiltzea. - %100eko karbono dioxidoaren iturri batetik etorrita, dioxido karbonoaren ahalik eta kontzentraziorik handiena duen giroan jarriko dira animaliak. - Aparatuaren edukierak nahikoa izan behar du animalia guztiak, asko izanik ere, berehala sakrifikatzeko. 3.- Enbrioiak birrintzeko baimendutako prozedura. a) Enbrioi biziak berehala hiltzeko xedeaz, 2. puntuko a) idazatian aipatutako aparatu mekanikoa erabiliko da inkubazio-establezimenduetan baztertutako enbrioi guztiak tratatzeko. b) Honako dekretu hau garatzeko arauen bitartez, animaliak hiltzeko, zientziak aintzakotzat hartzen dituen beste metodo batzuk erabiltzeko baimena eman ahal izango da, baldin eta metodo horiek 5. ataleko xedapen orokorrekin bat badatoz. VIII. ERASKINA ANIMALIEN SAKRIFIZIOA 10. ATALEAN AIPATURIKO BALIZKOETAN Animalien sakrifizioa albaitari baten kontrol eta ardurapean burutuko da, propietate anestesikoak dituen produktu baten dosi hilgarria erabiliz. Ez da erabiliko animaliak berehala konortegabetu eta ondoren hiltzen dituen anestesikorik baizik, eta bakarbakarrik aipaturiko helbururako egokiak diren dosiak eta aplikazio-bideak erabiliz.

Gaiarekin lotutako edukiak


Arauaren historia

Eskumenak eta transferentziak

Ez dago lotutako edukirik.

Garrantzi juridikoko dokumentazioa

Ez dago lotutako edukirik.